Over het onderwerp bekkenbodemverzakking – ook wel in het genitale prolaps genoemd – wordt zelden gesproken, maar toch lijden veel vrouwen aan deze vervelende aandoening. Zo’n 40% van de vrouwen boven de 50 jaar heeft er last van, maar het komt ook voor bij jongere vrouwen. Geschat wordt zelfs dat ten minste de helft van de vrouwen die meer dan één kind hebben gebaard een zekere mate van verzakking heeft. De aandoening treedt op wanneer een of meer van de bekkenorganen – de baarmoeder, blaas of het rectum – uit hun normale positie naar beneden glijden en ofwel tegen de wand van de vagina drukken of in de vagina uitsteken. In dit artikel zullen we één type verzakking bespreken: de baarmoederverzakking.

Wat is een baarmoederverzakking?

Bij een baarmoederverzakking zakt de baarmoeder uit zijn normale positie naar beneden in het lichaam. Op die manier kan er een bobbel ontstaan in de vagina of – in zeer ernstige gevallen – zelfs door de vagina naar buiten zakken. Deze prolaps zorgt voor extra druk op de blaas en zelfs de darmen. Overigens, ook als je baarmoeder in het verleden is verwijderd kan een prolaps ontstaan. We spreken dan van een vaginatopverzakking.

Symptomen baarmoederverzakking

Vrouwen met een kleine baarmoederverzakking hebben vaak geen symptomen. De klachten van een meer gevorderde baarmoederverzakking of vaginatopverzakking komen eigenlijk niet direct bij je baarmoeder vandaan, maar uit zich eerder in de volgende klachten:

• problemen bij het plassen, urineverlies en chronische urineweginfecties;
• problemen met ontlasting en verlies van ontlasting;
• pijn bij het vrijen;
• pijn bij zitten of fietsen (het gevoel dat je op een bal zit);
• bekkenklachten en last van de banden rondom het bekken;
• zwaar gevoel in de vagina, onder in de buik of laag in de rug;
• zichtbare een bobbel of verzakking buiten de vagina;
• toegenomen vaginale afscheiding;
• menstrueer je nog, dan is de menstruatie vaak heftiger en ervaar je meer menstruatieklachten, zoals krampen.

Vooral het verlies van urine, ontlasting en een soort van zwaar, drukkend gevoel worden gegeven als veelvoorkomende symptomen van een verzakking.

Hoe ontstaat een baarmoederverzakking?

De baarmoeder wordt door de banden en spieren van de bekkenbodem op haar plaats gehouden in je lichaam. Heb je sterke bekkenbodemspieren, dan blijft je baarmoeder netjes waar ze is. Wanneer de bekkenbodemspieren verslappen – bijvoorbeeld wanneer je ouder wordt of een kind hebt gekregen – dan kan er een prolaps ontstaan. Overigens kan een zeer zware bevalling, de menopauze, zware lichamelijke inspanning, een instabiel bekken, een bekkenblessure en erfelijke aanleg ook ten grondslag liggen van verzakkingen.

Diagnose baarmoederverzakking

Om de diagnose van een prolaps te kunnen vaststellen, zal de huisarts je bij klachten doorverwijzen naar een gynaecoloog of een bekkenbodemcentrum. Veel ziekenhuizen in Nederland hebben een speciaal centrum ingericht met specialisten in de bekkenbodem. Wanneer de klachten overduidelijk zijn, zal de diagnose van een verzakking snel worden gesteld. Soms is hier nog wel een inwendig onderzoek door een bekkenbodem specialist of gynaecoloog voor nodig. Het inwendig onderzoek kan bestaan uit voelen met de hand of het maken van een inwendige echo. Is de diagnose gesteld, dan kan er over worden gegaan tot het behandelen van de baarmoederverzakking.

Behandeling baarmoederverzakking

De behandeling van verzakkingen hangt af van het stadium waarin de verzakking zich bevindt. De verschillende stadia zijn:

1. lichte verzakking, deze geeft de minste tot geen klachten
2. er is een grotere uitstulping te zien, maar passeert met persen niet de vaginale ingang
3. de verzakking komt voorbij de vaginale ingang als er geperst wordt
4. ook zonder persen komt de verzakking voorbij de vaginale ingang

Hoewel verzakkingen niet gevaarlijk zijn, is het toch wel fijn om er iets aan te doen. In het eerste stadium kunnen bekkenbodemoefeningen al helpen. Ook is een operatie in een vroeg stadium veel effectiever en herstel je sneller dan bij een ernstige verzakking. Ondervind je veel hinder van de prolaps, dan is een behandeling zeker aan te raden. Vooral als je nog zwanger wilt worden. Een verzakking kan dit namelijk bemoeilijken. De behandeling kan bestaan uit bekkenbodemfysiotherapie, het gebruiken van een vaginale ring (ook wel pessarium genoemd) of een operatie.

Versterken van de bekkenbodem

Heel belangrijk in de behandeling van een baarmoederverzakking (en om een nieuwe te voorkomen) is het trainen van de bekkenbodemspieren. Een bekkenfysiotherapeut helpt je hierbij. Vaak wordt deze vorm van fysiotherapie ook al ingezet ter voorbereiding op de baarmoederoperatie. Tijdens de therapie leert de fysiotherapeut je hoe je de bekkenbodem versterkt. Hiervoor leer je verschillende oefeningen. Deze oefeningen helpen je ook na een eventuele operatie om de bekkenbodem aan te sterken. Tijdens de oefentherapie is het mogelijk om via een elektrode in de vagina of anus inzicht te krijgen in hoe de bekkenbodemspieren werken. Zijn je bekkenbodemspieren te slap of lukken de bekkenbodemoefeningen niet direct, dan is het mogelijk om over te gaan tot functionele elektrostimulatie, waarbij de bekkenbodemspieren door middel van zeer milde stroomimpulsen worden gestimuleerd om zich samen te trekken.

Vaginale ring ter ondersteuning

Hoewel we een pessarium ook kennen als de vaginale ring voor anticonceptie, is het ook een goed hulpmiddel bij een baarmoederverzakking. De vaginale ring wordt geheel op maat gemaakt, zodat deze perfect past in je schede, zonder dat je deze voelt zitten. Het pessarium houdt vervolgens alles op zijn plek. Een pessarium helpt vooral goed bij verzakkingen aan de voorwand, maar bij een prolaps aan de achterwand kan het ook ondersteuning bieden. Het is wel belangrijk dat de vaginale ring regelmatig wordt schoongemaakt. Als het lukt mag je de ring zelf uit de vagina verwijderen, schoonmaken en weer terugplaatsen. Vind je dit lastig dan kun je daarbij geholpen worden in een Bekkenbodemcentrum.

Operatie

In de meest ernstige gevallen zal een operatie de baarmoederverzakking moeten herstellen. Dit is best wel even een ingreep waarvoor je een hersteltijd van zes weken tot drie maanden moet rekenen. Daarna mag je pas weer lichtjes de druk op het lichaam opvoeren. Bijvoorbeeld door een korte wandeling, seks en het tillen van voorwerpen. De specialist zal je hierbij zeker begeleiden.

Blijf niet te lang wachten

Veel vrouwen leven jarenlang met symptomen van een verzakking en weten niet dat er iets aan te doen is. Ze kunnen een pijn ervaren tijdens seks of hebben last van incontinentie. Je denkt misschien dat je de enige bent die hier last van heeft of je bent bang voor het taboe dat er rust op dit onderwerp, waardoor je geen hulp zoekt. Dat is echter niet nodig en ook niet zo verstandig. Te lang wachten kan nog meer problemen veroorzaken, waardoor het uiteindelijk nog lastiger wordt om de aandoening te behandelen.