Zodra je zwanger bent, gaat er vaak een wereld van dieetadviezen voor je open en kun je kiezen uit tal van zwangerschapsvitamines. Maar hoe zit het als je probeert zwanger te worden? Ook daar zijn tegenwoordig supplementen voor. Zwanger worden door middel van supplementen, kan dat echt of kun je er beter maar niet aan beginnen?
Werken vruchtbaarheidssupplementen echt?
Een snelle Google-zoekopdracht laat zien dat er veel informatie te vinden is voor aanstaande moeders die zoeken naar ‘supplementen voor zwanger worden’. De ene website heeft het over een bepaald kruid dat zogenaamd onvruchtbaarheid kan genezen, terwijl de andere website weer zegt dat er totaal geen wetenschappelijke onderbouwing voor dat kruid is. Wat moet je als vrouw met al deze tegenstrijdige informatie?
Laten we voorop stellen dat een gezond dieet het beste supplement om zwanger te worden is wat je maar kunt nemen, omdat het de meest natuurlijke manier is om micronutriënten binnen te krijgen. In ons westerse dieet krijgen we echter niet altijd de noodzakelijke voedingsstoffen binnen om de vruchtbaarheid zo goed mogelijk te laten functioneren. In zo’n geval kan een supplement je natuurlijke vruchtbaarheid ondersteunen.
Rol van micronutriënten in vruchtbaarheid
Je zou verwachten dat we vandaag de dag precies weten welke rol vitamines spelen in onze vruchtbaarheid. Dat is echter niet helemaal het geval. Onze vruchtbaarheid is een complex begrip; het heeft bijvoorbeeld te maken met de menstruatie en eisprong, en de kwaliteit en rijping van de eicellen. Ook je immuunsysteem, schildklierfunctie en energieproductie spelen een belangrijke rol in je vruchtbaarheid. En als klap op de vuurpijl is het lichaam van elke vrouw ook nog anders! Ingewikkelde materie dus.
Wat we wel weten is dat voldoende inname van vitamines en mineralen van cruciaal belang is bij het creëren van de juiste omgeving voor een gezonde zwangerschap. Sommige voedingsstoffen kunnen zelfs de symptomen van polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) verminderen, wat bij veel vrouwen een onderliggende oorzaak van onvruchtbaarheid is. Bij mannen hebben onderzoeken aangetoond dat bepaalde voedingsstoffen het aantal zaadcellen en de beweeglijkheid kunnen verhogen, waardoor de kleine zwemmers hun doel goed kunnen bereiken.
De wetenschap rond micronutriënten, vruchtbaarheid en conceptie staat echter nog in de kinderschoenen. Dat gezegd hebbende, zijn er enkele veelbelovende onderzoeken die licht te werpen op de rol van vitamines bij het zwanger worden en blijven. We bespreken hier enkele onderzoeken. Het is hierbij belangrijk om te onthouden dat er meer onderzoek nodig is, omdat de meeste onderzoeken klein zijn of van lage methodologische kwaliteit.
B-vitamines
Foliumzuur
Laten we beginnen met misschien wel het bekendste supplement voor vrouwen die zwanger zijn en zwanger willen worden: foliumzuur (vitamine B-9). We weten allemaal dat foliumzuur wordt aangeraden tijdens de eerste weken van je zwangerschap. Maar wist je dat het ook verstandig is om foliumzuur te slikken als je zwanger probeert te worden?
In onderzoek is aangetoond dat het nemen van foliumzuur voorafgaand aan de conceptie leidt tot een grotere kans om zwanger te worden, meer succes met vruchtbaarheidsbehandelingen en een verminderd risico op aangeboren afwijkingen bij de baby.
Voor zwangere vrouwen is de ADH van foliumzuur 600 microgram (mcg). Vrouwen die van plan zijn zwanger te worden of zwanger kunnen worden wordt aanbevolen een dagelijkse dosis van 400 tot 800 mcg foliumzuur te nemen, het liefst vanaf tenminste 1 maand voordat de conceptie plaatsvindt.
Overige B-vitamines
Het is dus duidelijk dat foliumzuur – oftewel vitamine B9 – een belangrijke rol speelt voor en tijdens de zwangerschap. Maar ook andere B-vitamines spelen een rol bij de vruchtbaarheid. Zou de B soms staan voor baby?
Van B-vitamines wordt beweerd dat het de gezondheid van de eicellen en succesvolle eisprongen kan bevorderen. In een grootschalig en langlopend onderzoek werd gevonden dat een hogere inname van vitamine B-1, B-2, B-3, B-6 en B-12 gepaard gaat met een lager risico op onvruchtbaarheid door anovulatie (wanneer de vrouw geen eisprong krijgt).
Ook voor mannen kan het zinvol zijn om genoeg van deze B-vitamines binnen te krijgen. In sommige onderzoeken werd aangetoond dat B-vitamines – in het bijzonder vitamine B12 – de kwaliteit van het sperma kunnen verhogen.
Een vitamine B-complex kan je vruchtbaarheid dus een zetje in de rug geven.
Omega-3 vetzuren
Ze lijken bijna overal goed voor te zijn, die populaire omega-3 vetzuren uit vette vis en andere voedingsbronnen. Omega-3-vetzuren helpen bij het reguleren van hormonen en in onderzoek is aangetoond dat ze de vruchtbaarheid bevorderen. Ze helpen ook bij het vergroten van het baarmoederhalsslijmvlies, bevorderen de eisprong en verhogen de bloedtoevoer naar de voortplantingsorganen. Verder staan omega-3 vetzuren bekend om het verminderen van ontstekingen, waardoor ze kunnen helpen de cyclus van een vrouw te normaliseren.
Het is aangetoond dat het regelmatig eten van vis en zeevruchten als onderdeel van een gezond dieet tot een grotere vruchtbaarheid bij zowel vrouwen als mannen leidt. Als je niet regelmatig omega-3-rijke vis en zeevruchten eet, kan het nemen van een supplement de moeite waard zijn, zeker als je probeert zwanger te worden.
Acetyl L-carnitine
Het aminozuur acetyl L-carnitine (ACL) is misschien niet het eerste supplement dat bij je op komt als je denkt aan supplementen voor vruchtbaarheid. Toch is het een veelbelovend middel om je vruchtbaarheid te vergroten. Dit supplement is een vorm van het aminozuur L-carnitine (LC), dat van nature in het lichaam voorkomt en helpt vet om te zetten in energie. Soms worden acetyl L-carnitine en L-carnitine in combinatie ingenomen om de vruchtbaarheid bij vrouwen te bevorderen.
Acetyl L-carnitine werkt als een antioxidant in het lichaam. Antioxidanten kunnen mogelijk bijdragen aan een gezond vrouwelijk voortplantingssysteem en kan mogelijk zelfs leeftijdsgebonden veranderingen in het vrouwelijke voortplantingssysteem vertragen. Op je lijstje zetten dus als je over de 35 jaar bent en een kinderwens hebt.
In een recensie uit 2018 werd het effect van acetyl L-carnitine onderzocht op problemen die de vrouwelijke vruchtbaarheid beïnvloeden, zoals polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), endometriose, amenorroe en pijn tijdens seks. Uit het onderzoek bleek dat acetyl L-carnitine de symptomen van deze aandoeningen verbeterde en hielp bij het behandelen van vrouwelijke vruchtbaarheidsproblemen. En vergeet vooral niet dit supplement ook aan je partner te geven: ander onderzoek heeft namelijk aangetoond dat zowel acetyl L-carnitine als L-carnitine de motiliteit van het sperma bij mannen kunnen stimuleren.
Co-enzym Q10
Het antioxidant co-enzym Q10 (CoQ10) wordt in de meeste levende wezens aangetroffen en wordt door cellen gebruikt om energie te verwerken. Je lichaam produceert zelf CoQ10, maar de hoeveelheid neemt af naarmate mensen ouder worden. Hierdoor kan de kwaliteit van de eicellen afnemen. Het verhogen van de hoeveelheid CoQ10 in je bloedbaan kan dan ook voordelen hebben voor je vruchtbaarheid. Studies hebben aangetoond dat het nemen van CoQ10 de effecten van veroudering op vrouwelijke eicellen kan omkeren. Vrouwen, vooral die van 35 jaar of ouder, kunnen overwegen dit supplement te nemen om de kwaliteit van de eicellen te verbeteren.
Hoewel er meer onderzoek nodig is, suggereren recente onderzoeken dat suppletie met CoQ10 ook nuttig kan zijn voor vrouwen die IVF ondergaan, omdat het de ovariële respons kan verbeteren. Daarnaast kan CoQ10 de beweeglijkheid van het sperma verhogen, dus ook voor jouw partner is dit supplement het overwegen waard.
Selenium
Selenium krijgt misschien niet zoveel aandacht als vruchtbaarheidssupplement, maar dat is niet helemaal terecht. Selenium is een mineraal dat het voortplantingssysteem beschermt tegen schade door vrije radicalen en een gezonde celdeling bevordert. Selenium helpt ook bij de ontwikkeling van gezonde follikels in de eierstokken, die verantwoordelijk zijn voor de productie van eicellen.
Onderzoek uit 2015 laat zien dat een tekort aan selenium een rol kan spelen in het krijgen van een miskraam, een lage spermakwaliteit en een slechte motiliteit van het sperma.
Vitamine D
Bijna iedereen kent hem wel, de zogenaamde ‘zonneschijnvitamine’, vitamine D. Sommige onderzoeken hebben een tekort aan vitamine D in verband gebracht met onvruchtbaarheid bij vrouwen. Een analyse uit 2019 vond lage niveaus van vitamine D bij vrouwen die worstelden met onvruchtbaarheid als gevolg van PCOS.
Vitamine D speelt een essentiële rol in zowel de vrouwelijke als de mannelijke voortplantingsfunctie. Vitamine D verbetert de stimulatie van de eierstokken en de kwaliteit van het sperma. Onderzoek heeft aangetoond dat vitamine D-tekort kan worden geassocieerd met onvruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen, dus het is belangrijk om te worden getest op vitamine D-tekort als je moeite hebt om zwanger te worden.
IJzer
Vrouwen die te kampen hebben met anovulatie krijgen geen succesvolle eisprong. Dit kan worden veroorzaakt door bloedarmoede door een tekort aan ijzer. Een langdurige studie van meer dan 18.000 vrouwen toonde aan dat suppletie met ijzer het risico op ovulatoire onvruchtbaarheid leek te verminderen. Als je weet dat je een ovulatiestoornis hebt, dan kun je aan je arts vragen om te worden getest op een ijzertekort.
Zink
Zink ondersteunt de vruchtbaarheid door de hormoonfunctie, celdeling en ovulatie te reguleren. Een in 2019 uitgevoerde studie heeft vastgesteld dat lagere niveaus van dit mineraal in het bloed geassocieerd waren met een langere periode van proberen zwanger te worden. Aangezien ons lichaam geen zink opslaat, is het belangrijk dat vrouwen die zwanger willen worden de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 8 mg binnenkrijgen.
Zouden zaadcellen liever in een vriendelijke omgeving met goede natuurlijke bacteriën te komen, of in een omgeving met ziekteverwekkende bacteriën?
Probiotica
Dit zou eigenlijk op het lijstje van elke vrouw moeten staan, maar zeker als je zwanger wilt worden. Laten we beginnen met de simpele vraag: zouden zaadcellen zich meer welkom voelen in een vriendelijke omgeving met goede natuurlijke bacteriën, of in een omgeving met ziekteverwekkende bacteriën? Juist.
Vaginale infecties van bacteriële oorsprong komen veel voor bij vrouwen op vruchtbare leeftijd, wat de vruchtbaarheid kan beïnvloeden. De E.coli bacterie kan bijvoorbeeld de vagina koloniseren en de natuurlijke microflora vervangen. De E.coli bacterie is helaas niet zo gastvrij voor de spermacellen. De lactobacillus – het overheersende vaginale micro-organisme bij gezonde vrouwen – zorgt voor een zuur vaginaal pH dat de groei van ziekteverwekkende bacteriën en schimmels remt. Probiotica met lactobacillen die van nature in de vagina voorkomen kunnen er voor zorgen dat de vaginale flora wordt hersteld en weer een gastvrije omgeving wordt voor sperma. Kies bij voorkeur een probiotica die stammen bevat die in de natuurlijke vaginale flora voorkomen, zoals L. plantarum, L. crispatus, L. rhamnosus, L. paracasei, L. reuteri en L. fermentum.
Kun je niet beter een multivitamine nemen?
Als je de adviezen in dit artikel opvolgt, moet je elke dag een handjevol supplementen nemen. Overal zijn namelijk weer aparte supplementen voor. Zwanger worden is voor sommige vrouwen echter al moeilijk genoeg, waardoor elke dag zoveel pillen slikken misschien niet wenselijk is. Omdat zoveel micronutriënten de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden, kun je het misschien handiger vinden om een multivitamine van hoge kwaliteit te nemen in plaats van een hele lading individuele supplementen te kopen.
Je kunt daarom ook zeker een goede prenatale vitamine van hoge kwaliteit nemen. Zoek een supplement voor vrouwen dat minimaal 400 mcg foliumzuur/folaat bevat (overweeg het gebruik van de actieve gemethyleerde vorm), minimaal 300 mg choline, 150 mcg jodium, 18 mg ijzer en ten minste 600 IE vitamine D. Houd er wel rekening mee, dat je met deze multivitamine niet de omega-3 vetzuren en probiotica binnenkrijgt, maar deze zou je ook los kunnen nemen.
Risico’s van het nemen van supplementen
Overal zijn vandaag de dag supplementen voor. Zwanger worden met behulp van supplementen is echter niet voor elke vrouw weggelegd. Hoewel de meeste vitamines zonder recept worden verkocht, zijn ze niet noodzakelijkerwijs zonder risico. Veel supplementen kunnen een negatieve invloed hebben op medicijnen die je mogelijk al gebruikt, wat onaangename bijwerkingen veroorzaakt of bestaande medische aandoeningen verergert.
Hoewel het misschien vergezocht klinkt om een overdosis vitamines te krijgen, is het ook mogelijk om te hoge doses in te nemen tot het punt van schade. Neem daarom nooit meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Het liefst raadpleegt je een arts voordat je aan een nieuwe vitamines of supplementen begint. Dat gezegd hebbende, kunnen supplementen wel degelijk een rol spelen in het succesvol zwanger worden en kunnen ze naast een gevarieerd dieet jullie net even dat zetje in de rug geven om een kindje te verwekken.
Hebben supplementen jou geholpen om zwanger te worden? We lezen graag jouw ervaringen in de reacties!
Wetenschappelijke bronnen:
Agarwal, A., Sengupta, P., & Durairajanayagam, D. (2018). Role of L-carnitine in female infertility. Reproductive biology and endocrinology : RB&E, 16(1), 5. https://doi.org/10.1186/s12958-018-0323-4
Banihani S. A. (2017). Vitamin B12 and Semen Quality. Biomolecules, 7(2), 42. https://doi.org/10.3390/biom7020042
Bhandari, P., & Prabha, V. (2015). Evaluation of profertility effect of probiotic Lactobacillus plantarum 2621 in a murine model. The Indian journal of medical research, 142(1), 79–84. https://doi.org/10.4103/0971-5916.162127
Butts, S. F., Seifer, D. B., Koelper, N., Senapati, S., Sammel, M. D., Hoofnagle, A. N., Kelly, A., Krawetz, S. A., Santoro, N., Zhang, H., Diamond, M. P., Legro, R. S., & Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development Reproductive Medicine Network (2019). Vitamin D Deficiency Is Associated With Poor Ovarian Stimulation Outcome in PCOS but Not Unexplained Infertility. The Journal of clinical endocrinology and metabolism, 104(2), 369–378. https://doi.org/10.1210/jc.2018-00750
Chavarro, J. E., Rich-Edwards, J. W., Rosner, B. A., & Willett, W. C. (2006). Iron intake and risk of ovulatory infertility. Obstetrics and gynecology, 108(5), 1145–1152. https://doi.org/10.1097/01.AOG.0000238333.37423.ab
Chavarro, J. E., Rich-Edwards, J. W., Rosner, B. A., & Willett, W. C. (2008). Use of multivitamins, intake of B vitamins, and risk of ovulatory infertility. Fertility and sterility, 89(3), 668–676. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2007.03.089
Fung, J. L., Hartman, T. J., Schleicher, R. L., & Goldman, M. B. (2017). Association of vitamin D intake and serum levels with fertility: results from the Lifestyle and Fertility Study. Fertility and sterility, 108(2), 302–311. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2017.05.037
Gaskins, A. J., & Chavarro, J. E. (2018). Diet and fertility: a review. American journal of obstetrics and gynecology, 218(4), 379–389. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2017.08.010
Grieger, J. A., Grzeskowiak, L. E., Wilson, R. L., Bianco-Miotto, T., Leemaqz, S. Y., Jankovic-Karasoulos, T., Perkins, A. V., Norman, R. J., Dekker, G. A., & Roberts, C. T. (2019). Maternal Selenium, Copper and Zinc Concentrations in Early Pregnancy, and the Association with Fertility. Nutrients, 11(7), 1609. https://doi.org/10.3390/nu11071609
Nehra, D., Le, H. D., Fallon, E. M., Carlson, S. J., Woods, D., White, Y. A., Pan, A. H., Guo, L., Rodig, S. J., Tilly, J. L., Rueda, B. R., & Puder, M. (2012). Prolonging the female reproductive lifespan and improving egg quality with dietary omega-3 fatty acids. Aging cell, 11(6), 1046–1054. https://doi.org/10.1111/acel.12006
Pieczyńska, J., & Grajeta, H. (2015). The role of selenium in human conception and pregnancy. Journal of trace elements in medicine and biology : organ of the Society for Minerals and Trace Elements (GMS), 29, 31–38. https://doi.org/10.1016/j.jtemb.2014.07.003
Pino, A., Bartolo, E., Caggia, C. et al. Detection of vaginal lactobacilli as probiotic candidates. Sci Rep 9, 3355 (2019). https://doi.org/10.1038/s41598-019-40304-3
Xu, Y., Nisenblat, V., Lu, C., Li, R., Qiao, J., Zhen, X., & Wang, S. (2018). Pretreatment with coenzyme Q10 improves ovarian response and embryo quality in low-prognosis young women with decreased ovarian reserve: a randomized controlled trial. Reproductive biology and endocrinology : RB&E, 16(1), 29. https://doi.org/10.1186/s12958-018-0343-0
De 8 beste zwanger-worden-tips om je vruchtbaarheid te verhogen
Je wilt zwanger worden, maar komt tot de ontdekking dat zwanger worden niet altijd meteen lukt. Lees hier een aantal zwanger-worden-tips om je vruchtbaarheid te vergroten.
Wanneer zwanger worden niet lukt
De vruchtbaarheid van een vrouw is afhankelijk van veel factoren. Welke oorzaken kunnen er zijn voor een verminderde vruchtbaarheid en wat kun je zelf doen?
