Weet je nog die eerste keer dat je een tampon inbracht? Of je dit nu met je vinger of een inbrenghuls deed, gemakkelijk ging het vast niet. Dat komt doordat die eerste keer best spannend is en bewust of onbewust span je daarbij je bekkenbodemspieren te strak aan. Maar wat als het je nooit lukt om vaginaal iets in te brengen en ook seks niet lukt? Dan kan het zijn dat je last hebt van vaginisme. Maar wat is vaginisme eigenlijk?

Wat is vaginisme?

Bij vaginisme spannen je bekkenbodemspieren en de spieren rondom de vagina zich vaak onbewust aan. Dit kan gebeuren bij geslachtsgemeenschap, maar ook bij het inbrengen van een tampon of vinger kan dit voorkomen. Of wanneer je een inwendig onderzoek krijgt bij de gynaecoloog. Het lijkt dan alsof je vagina helemaal ‘op slot’ gaat en penetratie is onmogelijk en is zeer pijnlijk als je daar dan toch mee doorgaat. Deze vaginistische reactie kan zelfs al optreden wanneer je alleen al aan een bepaalde penetratie denkt. Daarnaast verschilt het soms zelfs per situatie: je eigen vinger of tampon inbrengen lukt wel, maar seks lukt niet. 

Primair en secundair

Artsen en seksuologen onderscheiden twee soorten vaginisme: primair en secundair vaginisme. Bij de eerste vorm ben je al van kinds af aan vaginistisch ingesteld. Wanneer je bij deze groep hoort, heb je vaak nog nooit pijnvrij seks gehad. Bij de tweede vorm is de vaginistische reactie pas veel later ontstaan, en heb je tot een bepaald moment in je leven wel pijnvrij seks kunnen hebben. Vaginisme is belastend voor je, want je wilt misschien wel met je partner vrijen met je hoofd, maar je lichaam houdt het tegen. Hierdoor kan een schaamtegevoel ontstaan en ga je wellicht seks vermijden. Troost je dan met de gedachte dat je echt de enige niet bent die hier last van heeft. Bovendien is vaginisme vaak goed te behandelen.

Wat is de oorzaak van vaginisme?

De ene vrouw heeft vanaf jongs af aan last van vaginisme, de andere vrouw krijgt er mee te maken op latere leeftijd. Dat heeft te maken met de verschillende oorzaken van vaginisme. Deze kunnen psychologisch of lichamelijk zijn, maar beide kan ook. 

Spieren verkrampen door negatieve gevoelens

Een seksueel trauma is in veel gevallen de oorzaak van vaginisme. Zelfs wanneer je nu de allerliefste partner van de wereld hebt, kan vrijen dat trauma weer naar boven brengen, waardoor je lichaam verkrampt en seks niet lukt.

Angst vormt een grote oorzaak voor het strak aanspannen van de spieren rondom de vagina. Angst voor een pijnlijke eerste keer bijvoorbeeld, maar ook angst voor een ongewenste zwangerschap, soa of het verliezen van de controle. Sommige vrouwen verkrampen helemaal bij de angstige gedachte dat hij ‘te groot’ voor je zal zijn. Of wellicht ben je opgevoed met het idee dat seks vies is en dat je daardoor alles aanspant. Deze angsten kunnen een verlammende uitwerking hebben, waardoor je terecht komt in een vicieuze cirkel en seks wellicht helemaal gaat vermijden.

Een slechte relatie kan ook een oorzaak van vaginisme zijn. Heb je veel ruzie of is de liefde verdwenen, dan vertellen de spieren rondom je vagina je wellicht dat het tijd is om de relatie te verbreken.

Medische oorzaak van vaginisme

Vaginisme heeft veel minder vaak een medische oorzaak, maar het kán wel. Sommige vrouwen krijgen deze kwaal door klachten aan hun rug, heupen of bekken, waardoor ze last hebben van gespannen bekkenbodemspieren. Medische problemen, zoals een droge vagina, een ontsteking aan de vagina, een blaasontsteking of bijwerkingen van medicijnen die pijn geven aan je intieme zone kunnen ook ten grondslag liggen aan vaginisme, maar dit komt niet zo vaak voor.

Behandeling van vaginisme

Vaginisme is goed te behandelen. Het is daarom aan te raden om erover praten met je huisarts of gynaecoloog. Bij je huisarts word je vaak doorverwezen naar de gynaecoloog in het ziekenhuis. De gynaecoloog zal eerst nagaan of je vaginisme geen lichamelijke oorzaak heeft. Komt je vaginistische reactie voort uit een angststoornis, seksueel trauma of depressie, dan kun je worden doorverwezen naar een speciale kliniek of seksuoloog. Een seksuoloog is namelijk gespecialiseerd in zowel de psychologische als lichamelijke problemen rondom seks en dus ook vaginistische reacties. Door te praten en verschillende oefeningen te doen, helpt de seksuoloog je van verschillende angsten af.

Een belangrijk onderdeel van de behandeling is bekkenbodemfysiotherapie. Tijdens deze speciale fysiotherapiesessies leer je controle te krijgen over de bekkenbodemspieren en de spanning die je er zelf opzet. Vooral het leren ontspannen van je onderlichaam is het doel van dit deel van de behandeling. Tijdens de bekkenbodemfysiotherapie leer je tevens om je vinger of een wattenstaafje in te brengen in de vagina. Dit wordt stap voor stap uitgebouwd naar twee vingers of een tampon. Zo verdwijnt de angst en zal je meer plezier hebben tijdens het vrijen.