Zilverkaars (black cohosh) voor de overgang, is dat wel een goed idee?

Zilverkaars is een kruid dat veel wordt gebruikt tegen symptomen van de overgang, maar is niet zonder risico.

Zilverkaars is een kruid dat veel wordt gebruikt tegen symptomen van de overgang.
Er is redelijk veel onderzoek gedaan naar zilverkaars, waarvan de uitkomsten veelal gunstig zijn.
De dosering van zilverkaars is echter lastig doordat er zoveel verschillende soorten producten zijn die mogelijk niet onder toezicht staan.
Zilverkaars heeft mogelijk negatieve bijwerkingen zoals levertoxiciteit, dus voorzichtigheid is geboden.

Wanneer je op het internet zoekt naar supplementen die je kunnen helpen bij symptomen van de peri-menopauze en menopauze, kom je vaak het supplement zilverkaars (in het Engels: black cohosh) tegen. Maar wat is zilverkaars precies en is het wel zo verstandig om zilverkaars te nemen om symptomen van de overgang tegen te gaan?

Wat is zilverkaars (black cohosh)?

Zilverkaars (Cimicifuga racemosa rhizoma of Actaea racemosa) is een kruid uit de boterbloemenfamilie en komt oorspronkelijk uit Oost-Noord-Amerika. De indianen gebruikten het eeuwen geleden al voor de behandeling van onregelmatige menstruatie, symptomen van de menopauze en om de bevalling te vergemakkelijken.

Ook vandaag de dag wordt zilverkaars gebruikt om de symptomen van de overgang te behandelen. Zilverkaars wordt met name gebruikt voor de volgende symptomen: opvliegers en overmatig zweten, vaginale droogheid, laag libido, pijn bij het vrijen, slaapstoornissen, stemmingswisselingen, hartkloppingen en hartziekte, oorsuizen, duizeligheid, verlies van botdichtheid en verminderde mentale prestaties.

Onderzoek naar zilverkaars

Er is redelijk veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het kruid zilverkaars. Sinds de jaren vijftig zijn in onderzoeken de potentiële voordelen van zilverkaars beschreven voor vrouwen met overgangsklachten.

In een studie uit 2006 werd het effect van zilverkaars op de botdichtheid en de vaginale slijmvliezen bekeken. De uitkomsten van deze studie waren gunstig. Zilverkaars bleek een positief effect op de botdichtheid van vrouwen in de overgang te hebben en had daarnaast een licht oestrogene werking op de vaginale slijmvliezen.

Een meta-analyse uit 2013 liet zien dat menopauzeklachten gemiddeld meer verminderden bij vrouwen die zilverkaars gebruikten dan bij vrouwen die een placebo gebruikten, en ook een recent onderzoek bevestigde deze afname van overgangssymptomen.

In een studie uit 2018 kregen 80 vrouwen in de overgang gedurende 8 weken dagelijks 20 mg zilverkaars. Gedurende en na de onderzoeksperiode rapporteerden ze minder en minder ernstige opvliegers dan voordat ze met het supplement begonnen.

Er is nog maar weinig bekend over hoe zilverkaars het lichaam precies beïnvloedt of hoe het symptomen van de overgang kan bestrijden. Op basis van huidig onderzoek is het waarschijnlijk dat zilverkaars de symptomen verlicht die verband houden met hormonale disbalans of de afname van het hormoon oestrogeen. Hoewel er nog meer wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit en werking van zilverkaars nodig is, lijkt onderzoek erop te wijzen dat zilverkaars effectief kan zijn voor het verminderen van overgangsklachten.

Dosering van zilverkaars

Zilverkaars-supplementen – die vaak worden verkocht onder de naam ‘black cohosh’ – worden meestal gemaakt van de wortel en ondergrondse stengels van het kruid. Deze worden meestal geconsumeerd als gemalen poeder, vloeibaar mengsels zoals een tinctuur of als extract in een pil. Ook kun je thee met zilverkaars drinken.

Als je besluit om zilverkaars te gaan gebruiken, dan is voorzichtigheid geboden

Hoewel voedingssupplementen en kruidenpreparaten in Nederland onder toezicht staan van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, kan de zuiverheid, kwaliteit en sterkte van verschillende supplementen en merken variëren. Zeker als je deze bestelt in het buitenland, waar er wellicht helemaal geen toezicht op de productie van supplementen is. Aanbevolen doses zijn dus erg afhankelijk van het specifieke product en er is geen erkende standaarddosis. Het is daarom aan te raden supplementen te kopen van een betrouwbare bron en je aan de voorschriften op het etiket te houden.

Richtlijn voor oraal gebruik

Als algemene richtlijn voor symptomen van de menopauze kun je de volgende dosis zilverkaars aanhouden: 20-80 mg zilverkaarsextract een- of tweemaal daags gedurende maximaal 6 maanden. Ook kan 40-127 mg van het extract van de zilverkaarswortel gedurende 12 weken in een of twee verdeelde doses per dag worden ingenomen.

Mogelijke negatieve bijwerkingen van zilverkaars

Als je zilverkaars wilt gaan gebruiken, is het belangrijk je bewust te zijn van de mogelijke negatieve bijwerkingen. In de meeste onderzoeken die positieve voordelen lieten zien, werd zilverkaars niet langer dan 3 maanden tot 1 jaar gebruikt. Langdurig gebruik wordt daarom nooit aanbevolen. Zilverkaars kan enkele milde bijwerkingen veroorzaken, zoals maagklachten, krampen, hoofdpijn, uitslag, een opgeblazen gevoel, vaginale spotting of bloedingen en gewichtstoename.

Als je toch besluit om zilverkaars te gaan gebruiken, dan is voorzichtigheid geboden. Het Europese Geneesmiddelenbureau waarschuwt voor mogelijke giftigheid van zilverkaars voor de lever. In de literatuur en bij geneesmiddeleninstanties werden enkele meldingen gedaan van levertoxiciteit bij patiënten die zilverkaars gebruikten. Ze raden dan ook aan je arts in te lichten als je dit middel wilt gaan gebruiken, en het gebruik meteen stop te zetten als er symptomen voordoen die kunnen wijzen op een leveraandoening, zoals een gele verkleuring van de huid en ogen, vermoeidheid, donkere urine verlies van eetlust, of pijn in de hoge maagstreek met misselijkheid en overgeven.

Ook moet je voorzichtig zijn met het gebruik van zilverkaars als je andere medicijnen gebruikt. Kruidenpreparaten zoals zilverkaars kunnen een wisselwerking hebben met bepaalde medicijnen.

Zilverkaars proberen of niet?

Er zijn verschillende dingen die je moet overwegen als het gaat om het proberen van zilverkaars voor overgangsklachten. Het kan misschien wel of misschien niet werken voor jouw specifieke symptomen, vooral als je het in een vorm neemt waarvan de kwaliteit of sterkte verschilt.

Bovendien laten sommige onderzoeken zien dat het middel mogelijk niet veilig is voor gebruik bij vrouwen met borstkanker of andere aandoeningen, zoals hartaandoeningen en onvruchtbaarheid. Wanneer je besluit zilverkaars of een andere alternatieve therapie voor je overgangssymptomen te gebruiken, kun je dit het beste bespreken met je (huis)arts of gynaecoloog. Er kunnen andere opties zijn die geschikter zijn voor jouw klachten.

Als je zilverkaars wilt proberen, probeer dan een merk dat is getest op kwaliteit, zuiverheid en veiligheid (sowieso een goede gewoonte om op elk voedingssupplement toe te passen!).

Heb jij ervaringen met zilverkaars? Laat het ons weten in de comments!

Bronnen

Beer, A. M., Osmers, R., Schnitker, J., Bai, W., Mueck, A. O., & Meden, H. (2013). Efficacy of black cohosh (Cimicifuga racemosa) medicines for treatment of menopausal symptoms – comments on major statements of the Cochrane Collaboration report 2012 “black cohosh (Cimicifuga spp.) for menopausal symptoms (review)”. Gynecological endocrinology : the official journal of the International Society of Gynecological Endocrinology, 29(12), 1022–1025. https://doi.org/10.3109/09513590.2013.831836

Friederichsen, L., Nebel, S., Zahner, C., Bütikofer, L., & Stute, P. (2020). Effect of CIMicifuga racemosa on metaBOLIC parameters in women with menopausal symptoms: a retrospective observational study (CIMBOLIC). Archives of gynecology and obstetrics, 301(2), 517–523. https://doi.org/10.1007/s00404-019-05366-8

Mehrpooya, M., Rabiee, S., Larki-Harchegani, A., Fallahian, A. M., Moradi, A., Ataei, S., & Javad, M. T. (2018). A comparative study on the effect of “black cohosh” and “evening primrose oil” on menopausal hot flashes. Journal of education and health promotion, 7, 36. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_81_17

Wuttke, W., Gorkow, C., & Seidlová-Wuttke, D. (2006). Effects of black cohosh (Cimicifuga racemosa) on bone turnover, vaginal mucosa, and various blood parameters in postmenopausal women: a double-blind, placebo-controlled, and conjugated estrogens-controlled study. Menopause (New York, N.Y.), 13(2), 185–196. https://doi.org/10.1097/01.gme.0000174470.44822.57

Digitale bronnen

https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-857/black-cohosh

https://www.nccih.nih.gov/health/black-cohosh

https://www.ntvg.nl/artikelen/nieuws/waarschuwing-emea-voor-levertoxiciteit-van-cimicifuga-racemosa/volledig