Je hebt er vast wel eens van gehoord of over gelezen: endometriose. Hoewel deze aandoening vrij veel voorkomt – naar schatting bij 7 – 10% van de vruchtbare vrouwen – kan deze  aandoening een aanzienlijk effect op je dagelijks leven hebben. Naast hevige pijn, kan het ook leiden tot onvruchtbaarheid, vermoeidheid en darmproblemen, en heeft het regelmatig ook mentale klachten zoals depressie tot gevolg. Maar wat is endometriose eigenlijk en welke behandelmogelijkheden zijn er? 

Wat is endometriose?

Endometriose is een chronische aandoening waarbij er weefsel lijkend op baarmoederslijmvlies – ook wel endometrium genoemd – op andere plekken voorkomt dan in de baarmoeder zelf. De plekken waarop ander weefsel voorkomt worden ook wel ‘endometriosehaarden’ genoemd. De meest voorkomende plekken zijn de blaas, eierstokken, eileiders, blaas, darmen en het buikvlies. Het kan echter ook op andere plekken voorkomen, want het kan op elke plek in het lichaam zitten. De oorzaak van endometriose is nog onbekend, maar we weten wel meer over de factoren die de kans op endometriose vergroten. Zo heb je een grotere kans op endometriose als je een eerstegraads familielid hebt die het ook heeft. Ook de leeftijd van je eerste menstruatie is ook van invloed: als je jonger was dan 11 jaar toen je voor het eerst menstrueerde, dan heb je meer kans op het ontwikkelen van endometriose.

Endometriose-symptomen

De klachten die bij endometriose horen ontstaan doordat de stukjes weefsel die op andere plekken buiten de baarmoeder zitten net als de baarmoeder meedoen aan de menstruatiecyclus. Wanneer een vrouw ongesteld wordt, ontstaat er dus ook een reactie in deze weefsels buiten de baarmoeder. Dit zorgt voor die pijnlijke endometriose-symptomen. Denk jij dat je misschien wel last hebt van endometriose? Symptomen die het meest voorkomen zijn:

•  Hevige menstruatiepijn voor, tijdens en na de menstruatie;
•  Last van jouw darmen en/of blaas;
•  Pijn in de onderbuik en onderrug;
•  (buik)pijn tijdens en/of na seks;
•  Een verminderde vruchtbaarheid.

Wat moet je doen bij klachten die lijken op endometriose?

Denk je dat je misschien wel last hebt van endometriose? Klachten die horen bij endometriose zijn soms niet zo duidelijk en kunnen ook wijzen op iets anders, zoals hevige menstruatie of een seksueel overdraagbare aandoening. Als je dezelfde symptomen ervaart als vrouwen met deze aandoening kun je het beste contact opnemen met de huisarts. Het is handig om van tevoren alvast een dagboek bij te houden met de ernst van jouw klachten en op welke momenten je deze ervaart. Een voorbeeld: “Ik ervaar bij de blaas en eierstokken pijn tijdens mijn menstruatie, waardoor ik de hele dag niets kan doen.”

Bovendien is er meestal ook een doorverwijzing naar de gynaecoloog nodig. Hij of zij zal verder onderzoek doen om ook te kijken op welke plekken het weefsel zit en welke behandeling het beste bij jou zou passen.

Endometriose behandeling

Helaas is endometriose een chronische ziekte, dus de behandeling is gericht op het bestrijden van de endometriose-symptomen in plaats van het genezen van de ziekte. Hieronder bespreken we enkele behandelingen die kunnen helpen je symptomen te verminderen.

NSAID’s

Pijnstillers kunnen ervoor zorgen dat je endometriose-klachten afnemen en dat je jouw dagelijkse bezigheden weer kunt voortzetten. NSAID’s (zoals ibuprofen , diclofenac en naproxen) werken goed tegen de pijn die je kunt ervaren bij deze ziekte. Dit is dus echt een symptoombestrijding, want de verspreiding van de ziekte wordt door het nemen van pijnstillers niet geremd.

Hormonen

Er bestaan verschillende soorten hormoontherapieën die als doel hebben om je menstruatiecyclus zo te beïnvloeden dat je minder last van je endometriose krijgt. Als je de anticonceptiepil doorslikt (en dus onafgebroken neemt), word je niet meer ongesteld en daardoor kunnen de klachten afnemen of zelfs verdwijnen. Het vrouwelijke geslachtshormoon progestageen dat in de anticonceptiepil wordt gebruikt remt de productie van baarmoederslijmvlies. Hierdoor zullen er minder plekken zijn met endometrium buiten de baarmoeder, waardoor de klachten afnemen.

Chirurgie

Deze behandeling heeft als doel de endometriosehaarden buiten de baarmoeder te verwijderen. Bovendien kunnen de eventuele bijkomende endometriose-klachten zoals een verminderde vruchtbaarheid verholpen worden tijdens een operatie. De minst ingrijpende vorm van chirurgie voor deze aandoening is een kijkoperatie. In sommige gevallen is het te moeilijk om via deze kleine gaatjes te opereren en kan er worden gekozen voor een meer ingrijpende buikoperatie. 

Kun je zelf iets doen?

Wanneer je pijn hebt bij de menstruatie, zijn er een aantal dingen die je kunt doen om de pijn te verlichten. Zo is het goed om rustig en ontspannen te blijven en om de pijn wat te verlichten met een warme kruik of een warm bad. Ook zou je ontspanningsoefeningen kunnen proberen om te pijn wat dragelijker te maken. Soms wil ook een massage van je onderrug wel eens helpen tegen de ergste pijn. Bij erge pijn zijn deze adviezen vaak onvoldoende. Meestal zijn medicijnen nodig om de pijn te verlichten.

Endometriose-dieet

Het is belangrijk om gezond en gevarieerd te eten. Dit geldt natuurlijk voor elke persoon, maar bij vrouwen met endometriose kan het de klachten laten afnemen. Het endometriose-dieet houdt onder andere in dat je weinig tot geen bewerkte voedingsmiddelen of maaltijden eet, maar jouw eten bereidt met verse ingrediënten die je hormoonhuishouding in balans kunnen brengen. Verder heeft onderzoek aangetoond dat alcohol, cafeïne, gluten, rood vlees, verzadigd vet en transvet een negatief effect kan hebben op endometriose. Daarentegen kan vezelrijke en ijzerrijke voeding, voeding met veel essentiële vetzuren en voeding rijk aan antioxidanten de klachten van endometriose verminderen.

Hoewel het endometriose-dieet je endometriose wellicht niet kan genezen, kan het een zinvolle ondersteuning zijn naast andere behandelingen om klachten te verminderen.